Een van de meest voorkomende redenen waarom mensen advies vragen aan hun arts is het gevoel van bewustzijn van hun eigen hartslag of hartkloppingen. Iedereen is zich van tijd tot tijd bewust van zijn eigen hartslag. Dit is meestal na het sporten, bij stress of misschien wel ziekte als gevolg van een infectie. Het is begrijpelijk dat deze symptomen zorgwekkend zijn, maar het is belangrijk om te onthouden dat ze niet altijd duiden op hartaandoeningen.
De term hartkloppingen omvat een breed scala aan hartritmes, waaronder het bewustzijn van een normaal hartritme dat krachtiger of iets sneller dan normaal kan aanvoelen. Andere veel voorkomende symptomen zijn het bewustzijn van een onregelmatige hartslag – een overgeslagen, langzamere of ongelijke hartslag.
Minder vaak wordt er een snelle hartslag – ofwel ‘fladderen’ of een gevoel dat het hart op hol slaat’ gevoeld. Er zijn verschillende oorzaken voor deze symptomen, maar hier zullen we ons concentreren op de oorzaken die verband houden met atriumfibrilleren.
Hoewel het bewustzijn van een verandering in het hartritme een belangrijk kenmerk is van atriumfibrilleren, is een aanzienlijk deel van de mensen zich daar mogelijk niet van bewust. In plaats daarvan kunnen mensen ofwel asymptomatisch zijn of andere symptomen ervaren zoals kortademigheid, vermoeidheid, druk op de borst of duizeligheid.
In het moderne tijdperk van smartwatches en fitnesstrackers (of in de sportschool), bent u mogelijk gewaarschuwd voor een mogelijke afwijking in het hartritme waarvan u zich niet bewust was. Dit veroorzaakt vaak grote ongerustheid en er moet worden opgemerkt dat deze apparaten niet altijd nauwkeurig zijn en een lage drempel hebben voor het melden van afwijkingen.
Hartkloppingen bij atriumfibrilleren
Het belangrijkste kenmerk van atriumfibrilleren is dat de hartslag onregelmatig is – de pauze tussen elke hartslag varieert op een onvoorspelbare manier, wat leidt tot de term ‘onregelmatig’. Mogelijk bent u zich hiervan bewust door een fladderend gevoel of een gevoel dat de slagen ongelijk zijn – plus het bewustzijn van willekeurig optredende sterkere hartslagen. Dit gevoel kan duidelijker zijn tijdens het sporten of wanneer u ’s nachts in bed ligt.
Mogelijk kunt u of kan uw arts deze onregelmatigheid detecteren door uw pols te voelen. Maar er zijn ook andere oorzaken van dit gevoel. Bijvoorbeeld extra of ectopische hartslagen, die het vaak moeilijk maken om een definitieve diagnose te stellen zonder een hartfilmpje te maken (ook wel een elektrocardiogram – ECG genoemd) wanneer er symptomen optreden.
Dit kan ook het geval zijn wanneer de hartslag bijzonder snel is en het voor u of uw arts misschien onmogelijk is om alleen via de polsslag te bepalen of het ritme onregelmatig is (zie gedeelten over supraventriculaire tachycardie).
Hartkloppingen als gevolg van atriumfibrilleren kunnen ‘persistent‘ zijn. Dit betekent dat hartkloppingen gedurende zeven dagen of langer aanhouden (vaak tot een medische interventie, zoals cardioversie, om het hart weer in een normaal ritme te brengen), of ‘paroxysmaal‘ optreden, wat betekent dat hartkloppingen gedurende een periode aanhouden voordat het hart spontaan terugkeert naar een normaal ritme.
Perioden van atriumfibrilleren, met name wanneer de hartslag snel is, kunnen erg lastig en beperkend zijn door het bewustzijn van het ritme, maar ook vanwege de bijbehorende symptomen van kortademigheid, duizeligheid, black-outs of pijn op de borst. Dergelijke perioden vereisen snelle medische interventie.
Het bewustzijn van de onregelmatigheid van het hart bij patiënten met langdurig atriumfibrilleren en ‘permanent’ hartritme kan gedurende een periode van weken tot maanden spontaan afnemen of verdwijnen door een behandeling om de hartslag te controleren.
Een afspraak met uw arts
Voordat u een afspraak maakt met uw huisarts, is het belangrijk een dagboek bij te houden van de symptomen, met name het vastleggen van alle bijbehorende kenmerken, zoals pijn op de borst of kortademigheid, de duur ervan en alle precipiterende oorzaken (bijvoorbeeld lichaamsbeweging, alcohol of cafeïne).
Wanneer het gevoel van hartkloppingen continu is, kan vaak een diagnose worden gesteld met een ECG-opname in rust in het ziekenhuis. Maar als de symptomen intermitterend en afwezig zijn bij bezoek aan uw arts, kan de definitieve diagnose wellicht niet op deze manier worden gesteld.
Het antwoord om de oorzaak van hartkloppingen vast te stellen, is het maken van een hartfilmpje op het moment dat u klachten ervaart. Daarom kan het zijn dat u een meetapparaat of een opnameapparaat meekrijgt om het ECG te maken wanneer de symptomen zich voordoen.
Wanneer de symptomen zeldzamer zijn, kan een kleine monitor onder de huid (bekend als een implanteerbare lusrecorder – ILR) nodig zijn om de hartslag gedurende enkele jaren te bewaken, of totdat de symptomen zich opnieuw voordoen.