Zasadniczo przyjmuje się, że stres „nie jest dobry dla serca” i że odpowiada również za rozwój arytmii. Dotychczas jednak dostępne są tylko badania na niewielką skalę, które dostarczają możliwych dowodów na to, by stres był przyczyną migotania przedsionków.
Konieczne są nadal szeroko zakrojone badania naukowe, które dostarczą mocnych dowodów na stres jako możliwy czynnik wywołujący migotanie przedsionków.
Ostra reakcja stresowa
Ostra reakcja stresowa oznacza stan emocjonalny wyzwalany przez negatywne zdarzenia, takie jak nagła śmierć lub uraz bliskiego znajomego. Opisano szereg przypadków, w których epizod migotania przedsionków poprzedzony był takimi negatywnymi emocjami. Chociaż brakuje twardych dowodów naukowych, istnieje możliwe do przyjęcia naukowe wyjaśnienie tej zależności.
Bodziec wyzwalający emocje może pobudzać autonomiczny układ nerwowy (tj. część układu nerwowego pozostająca poza kontrolą człowieka, która reguluje między innymi tętno i ciśnienie krwi). Wiadomo, że ta część układu nerwowego wpływa na rozwój migotania przedsionków.
Donoszono o niewielkich badaniach, które wykazały związek między emocjami a migotaniem przedsionków. Na przykład prawie 100 pacjentów, u których kiedykolwiek wystąpiło migotanie przedsionków, poproszono o codzienne rejestrowanie swoich emocji przez rok.
Nawrót migotania przedsionków wiązał się z opisywanymi przez nich emocjami. W tej małej grupie pacjentów udało się wykazać, że negatywne emocje, takie jak smutek, strach i złość, powodowały dwukrotny wzrost ryzyka migotania przedsionków. Z kolei radość ograniczała częstość występowania migotania przedsionków o 85%.
Pomimo braku badań na szeroką skalę sugeruje to, że silne emocje mogą być czynnikiem wyzwalającym migotanie przedsionków, zwłaszcza u pacjentów, którzy już wcześniej cierpieli na ten rodzaj arytmii.
Przewlekły stres
Podobnie jak w przypadku ostrej reakcji stresowej można przyjąć, że stres przewlekły jest również czynnikiem wyzwalającym migotanie przedsionków ze względu na jego wpływ na autonomiczny układ nerwowy. Również i w tym przypadku brakuje obszernych badań, a dostępne dane prowadzą do sprzecznych wniosków. Wykazano, że niektóre długotrwałe czynniki stresogenne, takie jak gniew, wrogość i napięcie, są związane z migotaniem przedsionków, ale tylko u mężczyzn. Negatywne emocje mają inny wpływ na organizm u mężczyzn niż w przypadku kobiet.
Ponadto donoszono o badaniach na mniejszą skalę, które wskazują, że interwencje polegające na podniesieniu poziomu odprężenia ograniczają liczbę przypadków migotania przedsionków, łagodząc zarówno objawy, jak i poprawiając jakość życia. Wykazano to u niewielkiej liczby pacjentów podczas odbywających się dwa razy w tygodniu przez trzy miesiące sesji treningowych jogi. Uzyskano zmniejszenie liczby epizodów migotania przedsionków zarówno u pacjentów objawowych, jak i bezobjawowych.
Depresja
Wykazano wyraźny związek między depresją a migotaniem przedsionków. U pacjentów, u których kiedykolwiek wystąpiła depresja, prawdopodobieństwo wystąpienia migotania przedsionków jest nawet o 25% wyższe. Ryzyko to wzrasta wraz z nawracającymi epizodami depresji, przy czym jest ono jeszcze wyższe u młodych pacjentów i u kobiet.
Migotanie przedsionków jako przyczyna stresu
Wykazano jednak także odwrotny związek z depresją. Samo „zaburzenie” w postaci migotania przedsionków prowadzi do objawów lękowych i depresyjnych nawet u 35% pacjentów. Dlatego lekarze, a zwłaszcza kardiolodzy, zwracają tak dużą uwagę na ten typ arytmii.
Pacjenci są teraz znacznie bardziej zaangażowani w leczenie tej arytmii, ponieważ prowadzi ono nie tylko do poprawy zdrowia fizycznego, ale także psychicznego oraz jakości życia. Dlatego niezwykle ważne jest wyjaśnienie charakteru tej arytmii, omówienie różnych możliwych strategii leczenia i podkreślenie możliwości wpływania przez pacjenta na rozwój migotania przedsionków poprzez zmianę zachowania.