Jednym z najczęstszych powodów, dla których ludzie zgłaszają się do lekarza, jest świadomość bicia własnego serca lub kołatanie serca. Każdy z nas od czasu do czasu ma wrażenie, że czuje bicie własnego serca, najczęściej po wysiłku, w stanie podenerwowania, a czasem przy złym samopoczuciu spowodowanym infekcją. To zrozumiałe, że objawy te są niepokojące. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze świadczą one o chorobie serca.
Pojęcie „kołatanie serca” obejmuje szeroką gamę rytmów serca, w tym także świadomość prawidłowego rytmu serca, który może wydawać się silniejszy lub nieco szybszy niż normalnie. Inne częste objawy to zauważanie nieregularnego tętna – pominiętych, przyspieszonych uderzeń serca, spadku tętna czy jego nierówności.
Rzadziej może występować wrażenie bardzo szybkiego bicia serca – inaczej „trzepotanie” albo wrażenie „kołatania” serca. Przyczyny tych objawów są różne, tutaj jednak skupimy się na tych związanych z migotaniem przedsionków.
Chociaż świadomość zmiany rytmu serca jest główną cechą migotania przedsionków, znaczna część osób może zupełnie nie zwrócić uwagi na jakiekolwiek zmiany rytmu serca. Zamiast tego pacjenci mogą nie mieć żadnych objawów albo mogą odczuwać inne symptomy, takie jak brak tchu, zmęczenie, dyskomfort w klatce piersiowej lub zawroty głowy.
Dziś bardzo popularne są inteligentne zegarki i urządzenia do śledzenia aktywności fizycznej (lub treningów na siłowni) – być może urządzenie takie ostrzegło cię o potencjalnych nieprawidłowościach w rytmie serca, o których nie miałeś(-aś) pojęcia. Informacje takie wywołują często spory niepokój, dlatego warto pamiętać, że urządzenia te nie zawsze są dokładne i mają niski próg zgłaszania nieprawidłowości.
Kołatanie serca w przebiegu migotania przedsionków
Najważniejszą cechą migotania przedsionków jest to, że bicie serca staje się nieregularne – przerwy między poszczególnymi uderzeniami zmieniają się w nieprzewidywalny sposób, z czego wzięło się określenie „niemiarowe”. Możesz to zauważyć w postaci wrażenia trzepotania lub nierówności uderzeń serca – zauważysz zwłaszcza mocniejsze uderzenia, które pojawiają się w sposób nieregularny. Wrażenie to może być bardziej nasilone podczas ćwiczeń lub podczas nocnego odpoczynku w łóżku.
Ty lub twój lekarz możecie zauważyć tę niemiarowość podczas palpacyjnego badania tętna. Wrażenie to może mieć jednak inne przyczyny. Mogą to być na przykład dodatkowe (tzw. ektopowe) uderzenia serca, które często utrudniają postawienie ostatecznej diagnozy bez przeprowadzenia zapisu akcji serca (EKG) w momencie pojawienia się objawów.
Kołatanie może pojawiać się także, gdy tętno jest szczególnie szybkie, i wówczas niemożliwe może być ustalenie przez ciebie i przez lekarza na podstawie badania jedynie tętna, czy rytm serca jest nieregularny (patrz punkty dotyczące częstoskurczu nadkomorowego).
Kołatanie serca spowodowane migotaniem przedsionków może mieć tak zwaną postać utrwaloną. Oznacza to, że kołatanie serca albo utrzymuje się przez siedem dni lub dłużej (często do czasu przeprowadzenia interwencji medycznej, na przykład kardiowersji, w celu przywrócenia normalnego rytmu serca), albo też występuje „napadowo”, czyli trwa przez pewien czas, po czym serce samoistnie powraca do normalnego rytmu.
Epizody migotania przedsionków, zwłaszcza przy szybkim tętnie, mogą być bardzo uciążliwe i upośledzające ze względu na świadomość samego rytmu lub związanych z nim objawów duszności, zawrotów głowy, omdleń lub bólu w klatce piersiowej. Takie epizody wymagają szybkiej interwencji medycznej.
Świadomość nieregularności pracy serca u pacjentów z długotrwałym migotaniem przedsionków i „stałego” odczuwania rytmu serca może zmniejszać się na przestrzeni kilku tygodni lub kilku miesięcy spontanicznie lub w wyniku leczenia mającego na celu uzyskanie kontroli nad tętnem.
Wizyta u lekarza
Przed wizytą u lekarza warto prowadzić dziennik objawów, w którym zapisywane są wszelkie związane z nimi wrażenia, takie jak ból w klatce piersiowej czy duszność, czas ich trwania i wszelkie przyczyny poprzedzające incydent (np. ćwiczenia fizyczne, spożycie alkoholu lub kofeiny).
W przypadku gdy odczucie kołatania serca jest ciągłe, diagnozę można często postawić za pomocą badania EKG spoczynkowego w przychodni. Jeśli jednak objawy występują przejściowo i są nieobecne podczas wizyty u lekarza, postawienie ostatecznej diagnozy w ten sposób może być niemożliwe.
Kluczem do stwierdzenia przyczyny kołatania serca jest monitorowanie pracy serca w czasie trwania objawów. W związku z tym pacjent może otrzymać urządzenie rejestrujące na dłużej w celu przeprowadzenia badania EKG, gdy pojawią się objawy.
Jeżeli objawy występują bardziej sporadycznie, do monitorowania częstości akcji serca przez kilka lat lub do nawrotu objawów konieczne może być zastosowanie małego urządzenia wszczepianego pod skórę (nazywanego wszczepialnym rejestratorem arytmii).